Կոնտրաստավորող նյութը պրեպարատ է, որն օգտագործվում է մագնիսական ռեզոնանսային պատկերման (ՄՌՏ) ժամանակ՝ պատկերների որակը և դետալիզացիան բարելավելու համար: ՄՌՏ-ն հիմնված է մարդու մարմնում ջրածնի ատոմների վրա մագնիսական դաշտերի ազդեցության սկզբունքի վրա, որոնք տեղեկատվություն են տալիս պատկերներ ստեղծելու համար:
Կոնտրաստավորող նյութերը պարունակում են քիմիական միացություններ, որոնք պարունակում են պարամագնիսական իոններ, որոնք ուժեղացնում են ջրածնի ատոմների արձագանքը մագնիսական դաշտին: Սա թույլ է տալիս ստանալ ավելի մանրամասն և կոնտրաստային պատկերներ, որոնք հատկապես կարևոր են ուռուցքների ախտորոշման, անոթների հետազոտման և ֆունկցիոնալ հետազոտությունների ժամանակ:
Կոնտրաստավորող նյութերի օգտագործումը, որպես կանոն, ներերակային է (հետազոտության ընթացքում ներարկվում է երակ): Կոնտրաստի քանակը և դրա ներմուծման եղանակը որոշվում են բժշկի կողմից՝ կախված հետազոտության նպատակներից և պացիենտի անհատական առանձնահատկություններից:
ՄՌՏ–ի կոնտրաստավորող նյութերի տեսակները
ՄՌՏ-ի ժամանակ կոնտրաստավորող նյութերի տեսակները կարելի է դասակարգել ըստ հետևյալ կատեգորիաների․
Գադոլինիումի կոնտրաստներ. սրանք ՄՌՏ– ժամանակ ամենաշատ օգտագործվող կոնտրաստավորող միջոցներն են: Դրանք պարունակում են գադոլինիումի իոններ, որոնք ուժեղացնում են ջրածնի ատոմների ազդանշանը։ Այս պրեպարատները սովորաբար անվտանգ են և լավ տանելի պացիենտների մեծամասնության կողմից:
Պարամագնիսական կոնտրաստներ․ այս պրեպարատները պարունակում են մետաղական իոններ, ինչպիսիք են երկաթը կամ մանգանը, որոնք ուժեղացնում են մագնիսական դաշտը և բարելավում պատկերների կոնտրաստավորումը: Դրանք սովորաբար օգտագործվում են սրտի հետազոտություններում կամ ուռուցքների պատկերման ժամանակ:
Ֆերոմագնիսական կոնտրաստներ․ այս կոնտրաստները պարունակում են մանրադիտակային երկաթի մասնիկներ, որոնք կարող են օգնել որոշակի հյուսվածքների կամ օրգանների պատկերմանը: Դրանք կարող են օգտագործվել անոթների, լյարդի կամ ենթաստամոքսային գեղձի կոնտրաստավորման համար:
Գերպարամագնիսական կոնտրաստներ․ դրանք նանոմասնիկներ են, որոնք ունեն բարձր կոնտրաստավորում և կարող են օգտագործվել ուռուցքների կամ բորբոքային պրոցեսների պատկերման համար:
Կոնտրաստի ընտրությունը կախված է հետազոտության նպատակից և պացիենտի վիճակից:
Ո՞ր դեպքերում է անհրաժեշտ կոնտրաստավորող միջոցը ՄՌՏ-ի ժամանակ։
ՄՌՏ-ում կոնտրաստավորող նյութը անհրաժեշտ է հետևյալ դեպքերում․
Ուռուցքների և այլ նորագոյացությունների ախտորոշում
Բորբոքային հիվանդությունների ախտորոշում
Անոթների և արյունատար համակարգի հետազոտություն
Ուռուցքի տարածման փուլի և աստիճանի որոշում
Դիֆերենցիալ ախտորոշում տարբեր հիվանդությունների միջև
Ուռուցքների և այլ հիվանդությունների բուժման արդյունավետության գնահատում
Մետաստազների և հյուսվածքների այլ փոփոխությունների հայտնաբերում
Վիրահատությունից կամ բուժումից հետո պացիենտի վիճակի վերահսկում:
Կոնտրաստով ՄՌՏ-ի անցկացման հակացուցումները գրեթե նույնն են, ինչ ՄՌՏ-ի համար ընդհանուր առմամբ, սակայն ավելանում է դեղամիջոցի անհատական անհանդուրժողականությունը:
ՄՌՏ-ի բացարձակ հակացուցումները․
Անհատական անհանդուրժողականություն պրեպարատի նկատմամբ:
Սրտի ռիթմավարի, դեֆիբրիլյատորի կամ այլ իմպլանտացված էլեկտրոնային սարքերի առկայություն:
Մետաղական իմպլանտներ, բեկորներ և այլ մետաղական առարկաներ մարմնում, որոնք կարող են շարժվել կամ տաքանալ մագնիսական դաշտի ազդեցության տակ:
Հղիությունը վաղ փուլերում (առաջին եռամսյակում):
Հարաբերական հակացուցումներ․
Հետազոտության ընթացքում անշարժություն պահպանելու անկարողություն: Այս դեպքում մարմինը ֆիքսելու համար կարող են օգտագործվել հատուկ միջոցներ։
Մետաղական ներկերի օգտագործմամբ կատարված դաջվածքների առկայություն:
Կոնտրաստով ՄՌՏ անցկացնելուց առաջ անհրաժեշտ է խորհրդակցել բժշկի հետ և տեղեկացնել նրան առկա բոլոր հակացուցումների և օրգանիզմի առանձնահատկությունների մասին:
Կոնտրաստով ՄՌՏ պրոցեդուրան տեղի է ունենում մի քանի փուլով․
Հետազոտության նախապատրաստում. պացիենտին բացատրում են պրոցեդուրան և հարցեր տալիս ալերգիայի, հղիության կամ մետաղական իմպլանտների առկայության մասին:
Կոնտրաստի ներմուծում․ հետազոտության ընթացքում կոնտրաստային նյութը ներարկվում է ներերակային եղանակով:
ՄՌՏ անցկացում․ պացիենտը պառկում է տոմոգրաֆի սեղանի վրա, որն այնուհետև տեղափոխվում է սարքի ներսի հատված: Հետազոտության ընթացքում բժիշկը կարող է խնդրել պացեինտին պահել շնչառությունը կամ փոխել մարմնի դիրքը:
Տվյալների մշակում․ հետազոտությունն ավարտելուց հետո տվյալները մշակվում են, և բժիշկը ստանում է մի շարք պատկերներ:
Ահա մի քանի խորհուրդներ․
Տեղեկացրեք բժշկին ցանկացած հիվանդության, ալերգիայի կամ ձեր կողմից ընդունվող դեղորայքի մասին:
Հանեք բոլոր մետաղական առարկաները նախքան ՄՌՏ սարքի սենյակ մտնելը:
Հագեք հարմարավետ, ազատ հագուստ՝ առանց մետաղական տարրերի:
Հետազոտության ընթացքում փորձեք անշարժ մնալ և հետևել բժշկի ցուցումներին:
Եթե դուք ունեք Կլաուստրոֆոբիա կամ վախենում եք փակ տարածությունից, տեղեկացրեք բժշկին այդ մասին:
Եթե պացիենտն ունի իմպլանտ, որը կարող է փոխազդել ՄՌՏ ապարատի մագնիսական դաշտի հետ, բժիշկը պետք է գնահատի ռիսկերը և որոշում կայացնի հետազոտության հնարավորության վերաբերյալ:
ՄՌՏ-ն կարող է փոխարինվել նաև մեկ այլ հետազոտությամբ, ինչպիսին է համակարգչային տոմոգրաֆիան (ՀՏ), որը չի օգտագործում մագնիսական դաշտ և չի փոխազդում իմպլանտների հետ: Այս որոշումը կայացնում է ներկա բժիշկը կամ ռենտգենոլոգը: